آیین نامه اجرایی تبصره بند (۵) ماده (۳) قانون به کارگیری سلاح توسط مأموران نیروهای مسلح در موارد ضروری مصوب ۳۰ تیر ۱۳۸۱ هیأت ویران
شماره : .۲۱۲۵۰ت۲۱۳۴۰ه تاریخ : ۱۳۸۱.۰۵.۰۷
وزارت کشور – وزارت دادگستری
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۱.۴.۳۰ بنا به پیشنهاد مشترک شماره ۹۱۹.۱.۶.۶۱ مورخ۱۳۷۸.۲.۲۶ وزارتخانه‌های کشور و دادگستری و به استناد تبصره بند (۵) ماده (۳) قانون به‌کارگیری سلاح‌توسط مأموران نیروهای مسلح در موارد ضروری – مصوب ۱۳۷۳ –، آیین‌نامه اجرایی بند مذکور را به شرح‌ذیل تصویب نمود:
آیین‌نامه اجرایی تبصره بند (۵) ماده (۳) قانون به‌کارگیری سلاح توسط مأموران نیروهای مسلح در موارد ضروری
ماده ۱- تعاریف و مفاهیم
الف – بازداشتگاه: محل نگهداری موقت متهمانی است که طبق قوانین و مقررات تأسیس و اداره می‌گردد.
ب – بازداشتی: به کسی اطلاق می‌گردد که طبق قوانین و مقررات تا اتخاذ تصمیم نهایی در بازداشتگاه نگهداری می‌شود.
ج – زندان: محلی است که در آن محکومان قطعی با معرفی مقامات ذی صلاح قضایی و قانونی برای مدت معین یا به طور دائم به منظور اصلاح و تربیت و تحمل کیفر نگهداری می‌شوند.
ماده ۲ – مأموران ذی ربط در صورت مشاهده فرار بازداشتی یا زندانی موظفند به ترتیب زیر اقدام کنند:
الف – با استفاده از امکانات موجود نسبت به تعقیب و دستگیری فرد متواری اقدام نمایند.
ب – با صدای بلند و رسا سه مرتبه به فرد یا افراد متواری ایست بدهند.
ج – با رعایت اطراف و جوانب به نحوی که به دیگران آسیب نرسد، اقدام به شلیک تیرهوایی نمایند.
د – درصورت عدم تاثیر اقدامات فوق، فرد متواری را از ناحیه کمر به پایین مورد هدف قرار دهند.
تبصره ۱ – تیراندازی از ناحیه کمر به بالا در صورتی مجاز است که مراحل فوق رعایت گردیده و یا اجرای آنها ممکن نباشد.
تبصره ۲ – در صورتی‌که فرار با استفاده از وسایط نقلیه انجام گیرد، مأموران موظفند برابر ماده (۶) قانون به‌کارگیری سلاح توسط مأموران نیروهای مسلح در موارد ضروری – مصوب ۱۳۷۳– اقدام نمایند.
تبصره ۳ – دستورالعمل اجرایی چگونگی برخورد با نا آرامی های داخل زندان و زندانیان و بازداشتی های متواری از لایه‌های درونی زندانها و بازداشتگاهها توسط سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و نیروی انتظامی‌جمهوری اسلامی ایران تدوین و به تأیید رییس قوه قضاییه خواهد رسید.
تبصره ۴ – در صورتی که نقل و انتقال افراد زندانی یا بازداشتی توسط گروهی از مأموران صورت گیرد، تشخیص تیراندازی بر عهده فرمانده گروه مأموران مراقب می‌باشد.
ماده ۳ – در شرایطی که رعایت ترتیبات موجب متواری شدن بازداشتی یا زندانی می‌شود، مأمور یا مأموران مجاز به استفاده از سلاح بدون رعایت ترتیبات فوق می‌باشند.
ماده ۴ – به منظور پیشگیری و تقلیل حوادث پیش بینی نشده، مسؤولان ذی ربط موظفند مأموران موضوع قانون به کارگیری سلاح توسط مأموران نیروهای مسلح در موارد ضروری – مصوب ۱۳۷۳– را با قانون و آیین‌نامه‌های اجرایی آن حتماً آشنا نمایند.
ماده ۵ – در کلیه مواردی که مأمور یا مأموران مسلح در اجرای مأموریت خود اقدام به تیراندازی نموده و منجر به قتل یا جرح شده باشد اعم از اینکه شکایت از طریق یگان مربوط و یا شاکی خصوصی مطرح گردد، سازمان مربوط موظف است همراه با گزارش جامع خود در خصوص اقدامات مأمور یا مأموران عمل کننده نظریه هیأت کارشناسی مرکب از نمایندگان حفاظت اطلاعات، بازرسی، حقوقی و یگان مربوط را اخذ و به مرجع قضایی رسیدگی کننده ارسال نماید.
هیأت مزبور مکلف است با بررسی دقیق موضوع، نظریه خود را مبنی بر انطباق یا عدم انطباق اقدام مأمور یا مأموران در به‌کارگیری سلاح با مقررات مربوط اعلام نماید.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس جمهور
