نقد نظام قضایی در حقوق کامن لا و رومی ژرمنی

سیستم قضایی حقوق کامن لا و رومی ژرمن، دکتر محمد شکیبی نژاد

بسم الله الرحمن الرحیم

قبل از مطالعه مقاله «قانون از وضع تا عمل» از جناب آقای علیرضا مرادی، حاشيه آموزشی علمی انگاشتم:

پیش از هر موضوع باید اشاره شود که، به دلیل آن‌که جایگاه واقعی بازپرس و دادیاران به جز قانون دادرسی در امور محاکمات کیفری با اصلاحات ۱۲۹۷ خورشیدی معیین نموده، در باقی قوانین صرف آوردن این دو کلمه و تقسیم بندی آن در قانون تشکیل دادگاهای عمومی و انقلاب سابق و شرح وظایف بسنده نموده، مع‌الاسف دقیقاً هر دو نقد و بررسی آقای علیرضا مرادی و جناب دکتر رحیمی دقیقاً صحیح و بدون خدشه است.

با استعانت از فرمان خداوند متعال پس از این ذی المقدمه و آیه شریفه به عنوان مقدمه شروع به قلمی کردن وانشاء مقاله خواهم نمود.

وَکَذٰلِکَ جَعَلنا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیاطینَ الإِنسِ وَالجِنِّ یوحی بَعضُهُم إِلىٰ بَعضٍ زُخرُفَ القَولِ غُرورًا ۚ وَلَو شاءَ رَبُّکَ ما فَعَلوهُ ۖ فَذَرهُم وَما یَفتَرونَ * وَلِتَصغىٰ إِلَیهِ أَفئِدَةُ الَّذینَ لا یُؤمِنونَ بِالآخِرَةِ وَلِیَرضَوهُ وَلِیَقتَرِفوا ما هُم مُقتَرِفونَ.

دادیار و بازپرسان چه افرادی هستند و جایگاه آنان کجاست؟

به غایت زیبا و روان توضیح دادید اما یادمان باشد هرچند در سیستم قضایی ایران قاضی دون پایه دادیاران هستند اما در اروپا یا در همین نزدیکی جمهوری تركيه دادیاران نقش اول را در بررسی علل جرم و شکایات برعهده دارند.

همچنین یادآوری این موضوع بی اهمیت نیست که جایگاه بازپرس اکنون در سیستم تفتیشی اتهامی مخلوط ایران که از سیستم کامن‌لا انگلستان و آمریکایی گرفته شده با سیستم رومن جرمن نمی گنجد چرا که در سیستم کامن‌لا آمریکایی جایگاه قضات پارکه یا بازپرسان بالاتر از دادستانها وهم‌‌ردیف روسای محاکم کیفری هستند.بدین سبب است که دیگر اساتید روانه فرانسه و سویس یرای تحصیلات تکمیلی نمی‌شوند و اگر بشوند هم متوجه می‌شوند سیستم ‌های قضایی مختلط  با کامن لا انگلستان برای بهترین گزینه شده است.

من دادیارانی را می شناسم که دوره دهم بودند، هنوز در همانجا هستند، چرا که سیستم قضایی ما از کتاب Law Made Sample یا GCSE Law تصریح می کند. اول باید لااقل افراد تحصیلکرده وکیل پایه سوم درجه سوم تا درجه یکم درجه اول بعد درجه و پایه ممتاز شوند ولااقل بعد ازده‌ سال باید مشاوره حقوقی و خدمات قضایی به عنوان Paralegal [دستیار وکیل دادگستری] و بعد انتخاب نمایند می‌خواهند در چندین تخصص وکالت نمایند یا قاضی و از پایه و جایگاه علمی دادیار تا دادیار ناظر و اظهارنظر که مقام سخت و والایی است، بشوند و بعد به انتخاب خودشان دادستان  و با FBI يا اسکاتلندیار همکاری کنند یا ریاست مجتمع قضایی بخش با حفظ سمت عنوان دادرس را برای لاقل مدت ۵ سال بپذیرنذ یا به عنوان قاضی پارکه و بازپرس طبق تخصص و تجربه‌ی خود لااقل ۷ سال کار کنند.

جالب است بدانید که، هیچ مرجعی جز محاکم عالی فدرال اجازه اظهارنظر در باره دستورات یا قرارهای احکام صادره را به عنوان استیناف یا پژوهش خواهی ندارند. متاسفانه در این خصوص رویه جاریه همان قانون منسوخه ۱۸۸۱ دادرسی کیفری فرانسه است.

در ايران است که شدیداً بنده به عنوان نسل جدید سیستم قضایی بعد از انقلاب با سیستم پوسیده فرانسوی و رومی جرمن مخالف هستیم، بماند که سیستم اخیر فرانسه پروتکل ۱۹۷۶ به بعد کلاً مواضع خود با سیستم کامن لا انگلیسی وفق داده و آنرا جایگزین نمود.

متاسفانه اتحادیه کانون وکلای دادگستری را منکوب و سرکوب می‌کنند به عنوان مشاوره حقوقی که به نقل قول از دوست و همکار ایام قدیم جناب استاد دکتر گلدوست جویباری و دکتر نوری نازنین حقیقت همان است که بنده بیان کردم و خط کشی بی شباهت به تصدی گری دو نهاد موازی و اختلال درهمکاری همکاران با یکدیگر نیست چرا که اگر کانون ملی مشاوران وکلا برادر بزرگتر هست چرا آقایی حجازی که خود رئیس این کانون بود باید بعد از اتمام دوره خود جذب اتحادیه و کانون وکلا مرکزشود؟ مثلا نمی‌خواهند به جای تصحيح كردن قوانين ۱۳۱۵ و آخرين اصلاحات ۱۳۸۵ به بعد در باب تعرفه بندی و تخلفات كه نسخ شده است ….

منبع: قضاوت آنلاین