اصول دستور نویسی در امور کیفری (ویژه کارآموزان قضایی)، قسمت دوم، علیرضا مرادی

قسمت دوم: نقش ارکان جرم در دستور نویسی

در قسمت اول، در مورد اهمیت نگارش صحیح دستور نویسی در امور کیفری و تلخیص نویسی به عنوان مقدمه ضروری آن مطالبی بیان کردم که برای مطالعه آن می توانید به اینجا مراجعه کنید. در این جلسه به یکی از اساسی ترین اصل در دستور نویسی خواهم پرداخت.

برای نگارش صحیح دستور در امور کیفری، الزاماً نباید مشابه آن را دید تا بتوان صادر نمود. مؤکداً تأکید می شود که دستور نویسی امری تقلیدی با حفظ چند جمله نیست، بلکه از یک طرف مبتنی بر اصولی است که از جمله آن این است که دستورات هر پرونده رابطه مستقیم با ارکان جرم موضوع شکایت دارد به این معنا که باید برای احراز هریک ارکان مادی و معنوی جرم، دستورات مقتضی آن صادر شود. گرچه ممکن است کمیت و کیفیت دستورات در برخی پرونده ها به تناسب هر پرونده متفاوت باشد اما اصول آن یکسان است. از طرف دیگر دستور نویسی به شم قضایی، دانش قضایی، تجربه کاری و خلاقیت قاضی نیز بستگی دارد. با یک مثال این امر را بصورت عملی مورد بررسی قرار می دهیم.

فرض کنید آقای علیرضا علیه آقای ابلیس شیطانی شکایتی دایر بر خیانت در امانت نسبت به یک دستگاه خودروی زانتیا به شماره انتظامی معینی مطرح و شرح داده است که یک ماه پیش به درخواست و اصرار متهم و در حضور چند دوست مشترک، خودروی خود را برای این که متهم با آن خانواده خود را به مهمانی در لواسان ببرد، امانت دادم تا پس از آن ظرف سه روز برگرداند اما قریب به یک هفته از این زمان گذشته و متهم نه خودرو را تحویل داده و نه به تلفن های من جواب می دهد. نسبت به مطالبه آن هم شخصاً با مراجعه حضور به منزلش که همرشان حضور داشت و هم از طریق دوستان اقدام نمودم اما از استرداد آن امتناع و حتی مشخص نیست که چه بلای بر سر خودرو آورده است. با تقدیم شکایت حاضر تقاضای رسیدگی دارم. به پیوست شکایت فتوکپی کارت ملی را نیز ضمیمه و پرونده به شما به عنوان دادیار با بازپرس دادسری ناحیه معین ارجاع شده است.

با توجه این شریح موضوع از سوی شاکی و بررسی مقدماتی، تشخیص اولیه شما این است که عنصر قانونی این جرم ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی-تعزیرات و مجازات های بازدارنده ۱۳۷۵ است و نه صور خاص خیانت در امانت یا عناصر قانونی دیگر. پس برای صدور دستورات باید چند امر را برای احراز وقوع جرم مدنظر قرار دهید که عبارتند از:

۱-مالکیت مالکت خودرو نسبت به خودروی امانی که لازمه احراز سمت وی است.

۲-رابطه حقوقی شاکی و متهم که موجب امانت دادن خودرو برای مدت معینی شد.

۳-عدم استرداد خودرو از سوی متهم که مسبوق به انجام یکی از افعال مادی مثبت مصرحه در ماده پیش گفته که مثبت وقوع رکن مادی جرم است. توجه داشته باشید که در خصوص این جرم، ترک فعل فی نفسه نمی تواند رکن مادی آن را تشکیل دهد مگر این که منتهی به یکی از چهار فعل مادی در ماده مزبور شده باشد.

۴- بررسی این که آیا اقدامات متهم بطور ارادی (داشتن اراده آزاد در عدم استرداد) و به قصد زیان زدن به مالک (قصد خاص) صورت گرفته یا خیر؟ مثلاً متهم پس از حمل خانواده به لواسان، فردایش به جای استرداد خوردو با دوستان خود به اصفهان مسافرت کرده است.

بر این اساس دستورات شما در پرونده فوق می تواند چنین خواهد بود:

ریاست کلانتری … تهران

پرونده ملاحظه شد ارسال تا :

۱- شاکی ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ برای ساعت ۹ صبح روز احضار دعوب و از وی دلایل مالکیت او بر خودرو، امانت دادن آن و این که متهم چه اقدامی نسبت به آن انجام داده است، آیا صرفاً از استرداد خودداری کرده است یا علاوه بر آن اقدامی نسبت به خودرو انجام داده است که در صورت اخیر، نوع عمل چیست و دلایل آن چه می باشد؟ ازرش ریالی خودرو در زمان تحویل اخذ شود (این قیمت در تعیین نوع و کیفیت و میزان قرار تأمین کیفری مؤثر است). چنانچه شاکی جهت اثبات هر یک از موارد فوق شهود معرفی نماید، با قید اتیان سوگند و تعیین این که آیا شهود شخصاً شاهد وقوع موضوع شهادت بوده اند (شهادت عینی) یا شهادت آنان به نقل قول از شاکی یا دیگران است(شهادت اطلاعی)، اخذ شهادت شود. (ارزش شهادت بر حسب این که شهادت شهود عینی یا اطلاعی باشد، بسیار متفاوت است.)

۲-وضعیت خودرو از راهور استعلام شود.(این استعلام هم برای حصول اطمینان از مالکیت شاکی بر خودرو و هم اگر مستند مالکیت وی سند عادی باشد، در صورت تردید در مالکیت برای تحقیق از ایادی قبلی مؤثر است)

۳-متهم به عنوان مطلع ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ برای ساعت ۹ صبح روز احضار دعوت و نسبت به رابطه حقوقی وی با شاکی و این که خودرو در چه وضعیتی قرار دارد و در کجا نگهداری می شود و علت عدم تحویل آن به شاکی چیست، تحقیق و چنانچه دلایلی دارد، اخذ شود. (می توان متهم را قبل از دعوت به عنوان متهم، به عنوان مطلع احضار و مورد تحقیق قرار داد که البته باید دلایل این امر در پرونده منعکس شود)

بنابراین، ملاحظه می نمایید که اگر اصول دستور نویسی را فرا گرفته باشید، صدور دستورات صحیح تا چه حد امری سهل خواهد بود.

اصول دستور نویسی در امور کیفری (ویژه کارآموزان قضایی)؛ قسمت اول

سعی خواهم کرد در آینده، نمونه دستورات بعضی از جرائم مبتلاء به را تهیه و منتشر نمایم. (۱۷۳۰-۱۳۹۴۱۲۲۷)

 منبع: قضاوت آنلاین

آخرین بروزرسانی: مهر ۲۰ام, ۱۳۹۷ ساعت: ۰۷:۴۲ ب.ظ