قواعد کاربردی فقه در حقوق

قاعده درا:

الحدود تدرا بالشبهات؛ اجرای حدود با حصول شبهه متوقف می شود. (ماده 120 قانون مجازات اسلامی)

دم المسلم لایذهب هدرا: خون مسلمان نباید پایمال شود. (مواد 462 و 470 قانون مجازات اسلامی)

قاعده ائتمان:

الامین لایضمن: امین ضامن نیست.

لیس علی الامین الاالیمین: بر امین چیزی جز سوگند لازم نیست. (مواد 614 و 613 قانون مدنی)

قاعده اتلاف:

من اتلف مال الغیر فهو له ضامن؛ هر کس مال دیگری را تلف کند، ضامن آن خواهد بود. (ماده 238 قانون مدنی)

حرمه مال المومن کحرمه دمه: مال مومن همانند خون وی محترم است. (اصول 46 و 47 قانون اساسی)

قاعده احسان:

ما علی المحسنین من سبیل؛ بر نیکوکاران ایرادی نیست. (ماده 306 قانون مدنی-ماده 152 مجازات اسلامی)

قاعده ارشاد

اعلام الجاهل علی العالم واجب: اقدام انسان در جهت ضرر خود، مسقط ضمان است. (ماده 1215 قانون مدنی)

قاعده اقرار عقلا

اقرار العقلا علی انفسهم جائز: اقرار انسان عاقل به ضرر خود نافذ است. (ماده 1275 قانون مدنی-ماده 202 آیین دادرسی مدنی مصوب 1379)

قاعده الزام

الزموهم بما الزموا انفسهم: به هر آنچه که غیر خودتان (پیروان مذاهب اسلامی) ملتزم هستند، شما نیز آنان را ملزم کنید.

البینه على المدعی و الیمین علی من انکر: آوردن شاهد بر عهده مدعی و سوگند خوردن بر عهده خوانده است. (ماده 1257 و 1325 قانون مدنی – ماده 197 و 272 قانون آیین دادرسی مدنی)

الدین مقدم علی الارث: ادای دین، مقدم بر ارث بردن است. (ماده 740 و 868 قانون مدنی)

قاعده تسلیط

الناس مسلطون علی اموالهم و انفسهم: مردم بر جان و مال خویش، سلطه و اختیار دارند. (اصل 46 و 47 قانون اساسی)

قاعده صحت

حمل فعل المسلم علی الصحه: اعمال شخص مسلمان، محمول بر صحت و درستی می باشد.

عدم سماع الانکار بعد الاقرار: انکار بعد از اقرار مسموع نیست. (ماده 1277 قانون مدنی)

العقود تابعه للقصود: عقدها تابع قصدهای متعاقدین است. (ماده 191 و 194 قانون مدنی)

قاعده لاضرر

لاضرر و لاضرار فی الاسلام: حکم ضرری در اسلام وضع نشده است. (اصل 40 و بند 5 اصل 43 قانون اساسی)

قاعده قرعه

لکل امر مشکل قرعه: در هر امر غیر  قابل حل باید به قرعه متوسل شد.

لا میراث للقاتل: قاتل از ارث مورث، محروم است. (ماده 880 قانون مدنی)

 دیگر قواعد مهم:

لاتقیه فی الدماء: جایی که پای جان در میان است، تقیه جایز نیست.

عمد الصبی بمنزله الخطا: فعل عمدی کودک همانند فعل خطایی محسوب می شود.

لاکفاله فی الحد: شفاعت کردن و درخواست به تأخیر انداختن، در حدود جایز نیست.

الاسلام یجب ما قبله: مسلمان شدن، گناهان پیش از آن را پاک می کند. (اصل 169 قانون اساسی-ماده 10 قانون مجازات اسلامی-ماده 4 قانون مدنی)

اقامه الحدود الی من الیه الحکم: اجرای حدود و مجازات ها به دست حاکم است. (اصل 36 قانون اساسی)

الامتناع بالاختیار لاینا فی الاختیار: از روی اختیار و قدرت اگر باعث تحقق چیزی شویم، موجب نمی شود که فاعل را مسلوب الاختیار تلقی کرد. (ماده 154 قانون مجازات اسلامی)

منبع: قضاوت آنلاین

آخرین بروزرسانی: دسامبر 27th, 2019 ساعت: 08:05 ب.ظ