میرزا جواد خان عامری

زندگی نامه میرزا جواد خان عامری، استاد حقوق تجارت

ميرزا جوادخان عامري، فرزند ميرزا ابوالحسن خان معين الممالك، يكي از چهره‌هاي نامدار و تاريخي نظام آموزش عالي حقوق و عدليه نوين ايران است. او يكي از استادان اوليه مدرسه عالي حقوق بود و در زمان رياست دکتر فرانسیس آدولف پرنی معروف به موسيو پرني، معاونت مدرسه را بر عهده داشت.

جواد خان عامري در سال ۱۲۶۸ و يا به قولي ۱۲۷۰ (ش.) در سمنان به دنيا آمد. خانواده او اهل علم و كتاب بودند و تحصيلات ابتدايي جوادخان از پنج سالگي شروع شد و در همان شهر به اتمام رسيد. آنگاه به همراه مادر رهسپار تهران شد و دوره متوسطه را در اين شهر به پايان رساند و بلافاصله وارد مدرسه عالي علوم سياسي شد. در دوره سه ساله اين مدرسه، با چهره‌هاي مشهوري مانند: ميرزا علي اكبر خان سياسي، ميرزا محمدعلي خان وارسته، عليرضاخان (منصور)، ميرزا عيسي خان بهنام، ميرزا محمدخان شايسته، ميرزا ابوالقاسم خان پوروالي، ميرزا ابراهيم خان دهخدا برادر كوچك علي اكبر دهخدا، هم دوره و دوست بودند.

مدرسه عالي علوم سياسي در آن زمان اوضاعي ثابت و كلاس و مكان مشخصي نداشت و طي سال، سه بار تغيير محل داده بود. در اين احوال، جواد خان عامري كه امتحانات سال سوم را با موفقيت گذرانده بود، براي گرفتن درجه معادل ليسانس، خود را آماده رفتن به كلاس چهارم مي كرد كه مدرسه عالي علوم سياسي تعطيل شد. از همين رو ، جواد خان براي ادامه تحصيل به فرانسه رفت و در دانشكده حقوق دانشگاه پاريس مشغول به تحصيل شد. با شروع جنگ جهاني اول، به ايران بازگشت و به استخدام عدليه درآمد. با ورود موسيو پرني به ايران، جواد خان با سمت منشي و مترجم و سپس معاون او به همكاري با پرني پرداخت. بعدها رئيس اداره كل تهيه قوانين شد. در اين هنگام بود كه براي گشايش مدرسه عالي حقوق، تحت نظر موسيو پرني به مطالعه آخرين برنامه آموزشي دانشكده حقوق پاريس پرداخت و دروسي را كه مي‌بايستي با توجه به نيازهاي زماني و اقليمي ايران به محصلان ارائه شود، انتخاب كردند . با تاسيس مدرسه عالي حقوق در آبان ماه ۱۲۹۸ (ش) برابر با ۱۹۱۹ (م)، معاونت و نظامت مدرسه عالي حقوق را بر عهده گرفت و در كنار اين مسئوليت، به تدريس دروس حقوق بين المللي خصوصي، حقوق تجارت و حقوق جزا، پرداخت. پس از ادغام مدرسه عالي علوم سياسي و مدرسه عالي حقوق در يكديگر و گشايش دانشكده حقوق، يكي از استادان ثابت دانشكده بود و تا ابتداي دهه ۱۳۲۰ (ش) به تدريس مشغول بود.

از شاگردان جواد خان عامري مي توان چهره‌هايي مشهور را نام برد كه عبارتند از: مشاور الممالك، نصيرالملك، انتظام السلطنه، مشرف الدوله (حسن مشرفي نفيسي)، احمد متين دفتري، محمد سروري، محمد سجادي، عبدالحسين هژير، عباسقلي گلشائيان، نصرالله انتظام، محمود هدايت، علي اكبر دفتري، حسين گل گلاب، سيدعلي شايگان، عبدالله معظمي، عبدالحميد زنگنه، محمد نصيري، كريم سنجابي، محمود فروغي، مهدي پيراسته، جلال عبده، محمد مجلسي، عبدالحسين علي آبادي، محمدعلي هدايتي، سيد غلامحسين خوشبين، احمد مقبل، مصطفي مصباح زاده، مهدي وكيل، شمس‌الدين اميرعلايي، عميدي نوري، موسي سرابندي، سيدرضي عميد، حسن ارسنجاني، حسن صدر و حسين نقوي.

در سال ۱۳۰۶ (ش) عدليه جديد (دادگستري) توسط داور تشكيل شد و جواد خان به دليل پيشينه طولاني در تدريس حقوق تجارت، در راس محكمه تجارت كه اولين دادگاه اختصاصي بازرگانان بود، قرار گرفت. او در پستهاي رياست اداره كارگزيني دادگستري، رياست كل اداره تهيه قوانين، رياست كل محاكم بدايت، مناسبي در وزارت امور خارجه و وزارت كشور و مديريت عامل شركت بيمه ايران، به خدمات خود ادامه داد. در سال ۲۲-۱۳۲۱ (ش) وزير دادگستري، در سال ۱۳۳۵ (ش) دادستان كل كشور، در سال ۱۳۲۷ (ش) سفير كبير ايران در اتريش بود و سرانجام در سال ۱۳۴۰ (ش) بازنشسته شد.

ميرزا جواد خان عامري كتاب‌هاي متعددي در علم حقوق نوشته است كه از ميان آنها مي‌توان به اين عناوين اشاره كرد: حقوق بين الملل خصوصي (بارها تجديد چاپ شد)، حقوق تجارت (اولين كتاب درسي مدرسه عالي حقوق) و كتاب حقوق جزا.

جواد خان عامري در بيستم دي ماه ۱۳۵۹ (ش) به سن ۹۲ سالگي در تهران چشم از جهان فرو بست. پيكرش در بهشت زهرا (س) به خاك سپرده شده است.